apologetyka

    Trudno tu zebrać opinie poszczególnych odłamów badackich na temat ich obecnego stosunku do danego wersetu biblijnego i czas, kiedy zmieniono jego wykładnię, dlatego przedstawiam tylko pierwotną interpretację Russella. Zaś dzisiejszy ich pogląd pozostaje do uzgodnienia z poszczególnym odłamem badaczy czy nawet jednostką z danej grupy. Dziś bowiem podobno wśród badaczy i epifanistów istnieje pewna dowolność interpretacyjna, szczególnie gdy zwalcza się Trójcę Św.

    Na początek aby było jasne, że Russell odrzucał zdecydowanie naukę o Trójcy Św. zacytujmy jego własne słowa. Na zadane mu w 1911r. pytanie: „Proszę podać twój pogląd na Trójcę?” odpowiedział między innymi:

    „Lecz powiem, że ja nie znalazłem żadnego tekstu Pisma Świętego od księgi Rodzaju do Objawienia, któryby wzmiankował o Trójcy, a jeżeli ktokolwiek znalazł taki tekst, miałby on wielką wartość dla mnie, więc chciałbym wiedzieć gdzie się znajduje. Za taki tekst zaraz dałbym 10 dolarów. [*] Ja nie mogę znaleźć żadnych odnośników do Trójcy w Biblii. Możecie je znaleźć w śpiewnikach i w innych książkach teologicznych, lecz w Biblii ich nie znajdziecie. Jest tylko jeden tekst Pisma Świętego, który jakoby zawierał te myśl – nie mówi on jednak tego – 1 Jan 5:7, 8 (…) Jest to jedna z tych rzeczy, gdzie starano się stworzyć Trójcę w dawnych czasach, a nie mając żadnego tekstu Pisma Św. na to, starali się sfabrykować jeden i jak zwykle uczynili z tego tylko łataninę. (…) Ja w zupełności wierzę w  taką Trójcę, jaką przedstawia Biblia. Biblia mówi o Ojcu i ja w to wierzę, Biblia mówi o Synu, ja i w to wierzę, Biblia mówi o duchu św. i ja również w to wierzę. Ja wierzę we wszystko co, mówi Biblia. A jeżeli ktokolwiek znajdzie tekst, który mówi o Trójcy ja będę i w to wierzył”. („Co kaznodzieja Russell odpowiadał na zadawane jemu liczne pytania” 1947 [ed. ang. 1917] s.627-8).

    Wydaje się, że Russell na potwierdzenie, że Bóg nie istnieje w Trójcy Św., a Jezus jest od Niego niższy, odwoływał się też do piramidy Cheopsa i wykresów z nią związanych. Przykładowo w „Boskim Planie Wieków” (1917) uczył: „przy końcu onego wieku wielka piramida naszego rysunku będzie zupełną. Chrystus (x) będzie Głową wszystkich – wielkiego mnóstwa Aniołów i ludzi – następnym po Ojcu” (s.302). Zaś w rozprowadzanym wśród epifanistów opracowaniu pt. „Wielka piramida w Egipcie” (bez autora i roku wyd.), odwołując się do nauki Russella napisano: „4 kamienie narożne (…) wyobrażają 4 przymioty Boskiego charakteru: Mądrość, Moc, Sprawiedliwość i Miłość” (s.12), „Za pomocą tych liczb imię JHWH (…) jest utrwalone w W. Piramidzie” (s.13).

    Ponieważ dzisiejsi Świadkowie Jehowy byli również do 1931r. badaczami, a i jeszcze dziś słowo „badacze” mają w jednej ze swych nazw („Międzynarodowe Stowarzyszenie Badaczy Pisma Świetego” patrz „Świadkowie Jehowy głosiciele Królestwa Bożego” 1995 s.229), przedstawiam kilka poglądów i omówień wersetów Biblii z książek następcy Russella, prezesa J.F.Rutherforda, (zm.1942), który też wydał „pośmiertne dzieło Pastora Russella” pt. „Dokonana Tajemnica”. Za jego czasów również buńczucznie rzucano wyzwanie wierzącym w Trójcę Św. „obiecując” dolary, ale już większą kwotę niż za czasów Russella.

    W latach 20-tych w USA wydano ulotkę pt. „Nagroda za Obronę Wiary Rzymsko-Katolickiej $1500”, w której w punkcie 15 podano: „Kto da dowód, że jest jeden Bóg w trzech osobach czyli trójca, dostanie sto dolarów” [*]. (Podobna ulotka ukazała się też w Polsce, pod tytułem „130.000 marek nagrody!”. Zawierała ona jednak trzynaście punktów i nie zawierała tematu Trójcy Św. Jej treść przedstawia broszura z 1923r. pt. „Bitwa na niebie czyli spór o nieśmiertelność duszy między badaczami Pisma Św. a x. x. jezuitami”, a wspomina ją „Rocznik Świadków Jehowy 1994” s.182-4).

    Poniżej w tabeli przedstawiam interpretację (najczęściej pierwotną) Russella i Rutherforda niektórych (najważniejszych) wersetów Biblii i tytułów Jezusa związanych z Jego Bóstwem i Trójcą Św.

Russell	Rutherford
Jezus Wszechmocny – „Ich wskrzeszony Pan zaprawdę zmienił się bardzo (…) ukazuje się raz tu, raz tam, i znowu w innem miejscu i w inny sposób, objawiając tem swą ‘wszechmoc’…” („Nadszedł Czas” 1919 s.130).	Jezus Wszechmocny – „ten Wszechmocny, który obecnie ma tytuł Jezusa Chrystusa, tak samo jak i inne tytuły, był tym, który stworzył wszystkie rzeczy” („Stworzenie” 1928 s.14) patrz też u Russella o Ap 1:8.
Ap 1:8 – „Który jest i który był, i który przyjść ma, On Wszechmogący. – <Od chwili zmartwychwstania datuje się poselstwo ‘Dana Mi jest wszelka władza na niebie i na ziemi’ (Mt 28:18). Z tego wynika, iż dopiero od tej pory Jezus mógł być nazwany Wszechmogącym> – Z 93-115” (cytat z ang. Strażnicy z 1893 r. s.115 zamieszczony w „Dokonanej Tajemnicy” 1925 s.16, wydanej za czasów prezesury Rutherforda). Por. „Co kaznodzieja Russell odpowiadał na zadawane jemu liczne pytania” 1947 (ed. ang. 1917) s.172-3.	Ap 1:8 – Patrz u Russella i poniżej Ap 16:7.
Ap 1:11 – Brak omówienia w polskich publikacjach Russella. Wydany w 1964r. przez badaczy (Stowarzyszenie Badaczy Pisma Św.) „Komentarz do Biblii” (s.707), omawiający publikacje Russella podaje:„JAM JEST ALFA – Tych słów aż do wyrazu ‘ostatni’ włącznie, nie ma w najstarszych greckich rękopisach. (…). – Z 05-168” (tzn. ang. Strażnica 1905r. s.168).	Ap 1:11 – „Mówiący: [Jam jest Alfa i Omega, On pierwszy i ostatni]; a co widzisz napisz w księgi, i poślij siedmiu zborom, które są w Azji”  – odniesione do Jezusa („Dokonana Tajemnica” 1925 s.17).
Ap 11:17 – „Dziękujemy Tobie, Panie Boże Wszechmogący, któryś jest, i któryś był, i który przyjść masz! żeś wziął moc swoje wielką, i ująłeś królestwo. [Reprezentowany w Chrystusie – ‘Wszystkie rzeczy są od Ojca’ i ‘wszystkie rzeczy są przez Syna’ Jego chwalebnego reprezentanta] (…) Obj. 11:17, 18” („Walka Armagieddonu” 1919 s.769).	Ap 11:17 – „Panie Boże Wszechmogący. – ‘Przedstawiony w Chrystusie (…) Jego uwielbionego przedstawiciela’.” („Dokonana Tajemnica” 1925 s.216).     Ap 11:17 – „Dał on Świętemu Janowi na wyspie Patmos instrukcje, co ma nastąpić, gdy czas nadejdzie i gdy On, Mesjasz, zacznie wykonywać swoją królewską władzę. Przedstawia On proroków jako narzędzia mówcze Jehowy, a o Sobie mówi jako o Mesjaszu: ‘Dziękujemy Tobie, Panie Boże wszechmogący, któryś jest i któryś był, i który masz przyjść! żeś wziął moc swoję wielką, i ująłeś królestwo (…)’. – Obj. 11:17, 18”. („Miljony ludzi z obecnie żyjących nie umrą!” 1920 s.12). Por. „Powrót naszego Pana” 1924 s.37.
Ap 21:6 – „I rzekł mi: [Stało się]. Jam jest Alfa i Omega początek i koniec. – ‘Upodobało się Ojcu niebieskiemu, aby Błogosławiony, Jednorodzony Syn Jego, dokonał całego programu odkupienia i restytucji, aby na wieki stał się Towarzyszem i Przedstawicielem Ojca (…)’ Z.’01-201; Obj. 1:8; 22:13.” (cytat z ang. Strażnicy z 1901r. s.201 zamieszczony w „Dokonanej Tajemnicy” 1925 s.378-9).   Ap 21:6 – „Sam Jezus mówi te same rzeczy chociaż innemi słowami, iż On był: ‘Początkiem stworzenia Bożego’. (Objawienie 3:14). On był ‘Początkiem i końcem, pierwszym i ostatnim. Alfa i Omega.’ (Objawienie 21:6)” („Stworzenie czyli historia biblijna w obrazach” 1914 s.54).	Ap 21:6 – Patrz u Russella.
22:13 – Jam jest Alfa i Omega, początek i koniec pierwszy i ostatni. – ‘Pan nasz powiada nam po wiele razy (Zobacz Obj. 1:8, 11, 17; 2:8; 3:14; 21:6), że On jest Początkiem i Końcem ze stworzeń Bożych.’ – Z.’93-115” (cytat z ang. Strażnicy z 1893r. s.115 zamieszczony w „Dokonanej Tajemnicy” 1925 s.401).	Ap 22:13 – Patrz u Russella.
Ap 16:7 – Nie komentował słów „Panie, Boże Wszechmogący”.	Ap 16:7 – „Mówiącego: Zaiste, Panie, Boże Wszechmogący. – Pan Jezus. – Obj. 1:8; Jan 5:22; Mat. 28:18” („Dokonana Tajemnica” 1925 s.287).
Ap 19:6 – Nie komentował słów „Pan Bóg Wszechmogący”.	Ap 19:6 – Podobnie jak powyżej („Dokonana Tajemnica” 1925 s.347) por. s.216-7, gdzie komentowano Ap 11:17 (jak wyżej) i odesłano do Ap 19:6.
Iz 9:6 – „‘Tacy odziedziczą ziemię (…) którą Jezus przy końcu Tysiąclecia przywróci wszystkim dzieciom Adama, którzy wówczas przyjmą Jego wielkie łaski i zostaną przez Niego odrodzeni, aby w ten sposób stać się Jego synami, a On ich Ojcem, ich Bogiem. (Izaj. 9:6).’ – Z. ‘01-201”. (cytat z ang. Strażnicy z 1901r. s.201 zamieszczony w „Dokonanej Tajemnicy” 1925 s.379).	Iz 9:6 – „Jest on owym Możnym, któremu Jehowa przekazał wszelką moc na niebie i na ziemi, i dlatego jest ‘Bogiem mocnym’.” („Proroctwo” 1929 s.312). Zauważ, Bóg mocny posiada wszelką moc!
Mt 28:18 – Patrz powyżej Ap 1:8.	Mt 28:18 – Patrz u Russella w Ap 1:8.     Mt 28:18 – Patrz powyżej Ap 16:7 (por. „Proroctwo” 1929 s.88).
Tt 2:13 – „czekając ‘onej błogosławionej nadziei, i objawienia chwały wielkiego Boga [Pana naszego i Zbawiciela Jezusa Chrystusa],’ który przemieni ciało nasze podłe, aby się podobne stało chwalebnemu ciału jego.’ Do Tyt. 2:13; Do Fil. 3:21.” („Nowe Stworzenie” 1919 s.836-7; Uwaga! W edycjach 1923 i 25 nieznacznie zmieniono tekst).	Tt 2:13 – „W następujących tekstach, odnoszących się także do wtórego przyjścia naszego Pana, w języku oryginalnym-greckim, znajduje się słowo epiphaneia, które zostało przetłumaczone na język polski objawienie iprzyjście. Podczas gdy to słowo-epiphaneia właściwie oznacza ukazanie się albo jasną światłość. Podajemy właściwe tłumaczenie następująco: (…) ‘Oczekując błogosławionej nadziei i jasnej światłości chwały wielkiego Boga i Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa.’ – Tytusa 2:13” („Powrót naszego Pana” 1924 s.13 por. „Dokonana Tajemnica” 1925 s.325).
J 1:1 – „Trzeba zauważyć, że Apostoł pisał z natchnienia Bożego, że ‘Na początku był Logos a Logosbył u Boga.’ To jest literalne tłumaczenie z greckiego języka, o czem się każdy może przekonać, tak uczony jak i nieuczony. W greckim języku w tem wierszu, przed pierwszym wyrazem ‘Bóg’ stoi przedimek, którego jednak niema przed drugim wyrazem ‘Bóg’, co wskazuje na Boga i Boga Syna. W razie gdyby nie było przedimka czytelnik znalazłby się w niepewności. Podobnie przedimek znajduje się w drugim wierszu przed wyrazem ‘Bóg,’ całe wiersze czytamy: ‘Na początku było Słowo, a Słowo było u (ho Teos) Boga i (teos) Bogiem było Słowo. To było na początku u (ho Teos) Boga.’ – Jan 1:1,2.” („Pojednanie pomiędzy Bogiem i człowiekiem” 1920 s.94).	J 1:1 – „Niewidzialna moc Boga pobudziła Św. Jana do zapisania tych dzieł początkowych następująco: ‘Na początku był Logos, a Logos był u Boga, a Bogiem był Logos. To było na początku u Boga. (…)‘ – Ew. Św. Jana 1:1-4 tł. popr.” („Wyzwolenie” 1929 s.12). Zauważ uwagę: „tłumaczenie poprawne”.     J 1:1 – „Wyraz Logos jest przeto jednym z tytułów Jezusa i nie powinien być wcale tłumaczony. (…) Święty Jan pisząc o Logosie, który później stał się Jezusem, tak powiada: ‘Na początku [to odnosi się do początku czynności Boga] było Słowo, a ono słowo było u Boga, (Boga, Jehowy), a Bogiem (władcą) było ono Słowo. (…)’. – Ew. Jana 1:1-3” („Harfa Boża” 1921 s.98).
J 20:28 – Brak omówienia w polskich publikacjach Russella. „Komentarz do Biblii” (wydany jak wyżej) s.478 podaje: „BóG MóJ – Nie Jehowa. Mocarz – Z 01-141” (tzn. ang. Strażnica 1901r. s.141).	J 20:28 – Brak omówienia w publikacjach Rutherforda.
1J 5:20 – Brak omówienia w publikacjach Russella.	1J 5:20 – Komentując Ap 3:7 napisano: „To mówi On Święty i prawdziwy. – Bezpośrednio odnosi się to do Chrystusa (1 Jana 5:20)” („Dokonana Tajemnica” 1925 s.55).     1J 5:20 – Komentując Ap 6:10 napisano: „Święty i prawdziwy. – Zobacz Obj. 3:7; 1 J 5:20; Marek 1:24” („Dokonana Tajemnica” 1925 s.138).
Hbr 1:8n. – „‘przeto pomazał Cię o Boże! Bóg twój (…)’ – Psalm 45,2-11; list do Żydów 1:8,9” („Pojednanie pomiędzy Bogiem i człowiekiem” 1920 s.52).	Hbr 1:8n. – „Ale do Syna mówi: Stolica Twoja, o Boże (…) pomazał Cię o Boże! Bóg Twój” („Rząd” 1928 s.139 por. „Pojednanie” 1928 s.124; „Stworzenie” 1928 s.218).     Hbr 1:8n. – „A o Synu mówi: Tron twój, o boże (…) pomazał cię o boże, Bóg twój” („Bogactwo” 1936 s.26). Zauważ zmiana słowa „Bóg” na „bóg” (Uwaga! W 1950r. Świadkowie Jehowy zmienili interpretację i tłumaczenie tych wersetów i już żadnego słowa „Bóg” czy „bóg” nie odnoszą do Jezusa. Patrz ich Biblia).
1Tm 6:15n. – „Stosując to pismo do Ojca, znaczyłoby, że zaprzeczamy naszemu Panu posiadania nieśmiertelności” („Pojednanie pomiędzy Bogiem i człowiekiem” 1920 s.85).	1Tm 6:15n. – „Teraz Jezus jest w chwalebnem ciele, na które żaden człowiek nie może spoglądać i ostać się przy życiu. (1 Do Tymoteusza 6:15,16)” („Harfa Boża” 1921 s.227 por. „Dokonana Tajemnica” 1925 s.353 i 322-cytowane poza tabelą). Później Rutherford i Świadkowie Jehowy zaczęli odnosić te wersety do Jehowy (np. „Wyzwolenie” 1929 s.12 – „O Bogu Jehowie jest napisane: ‘Który sam ma nieśmiertelność… (1 Tymoteusza 6:16)”; por. „Bogactwo” 1936 s.158), aż do wydania „Prawda was wyswobodzi” (1943; ed. pol. 1946 s.23-4, 231-2). Następnie znów zaczęli odnosić je do Jezusa (np. Strażnice: Rok C [1979] Nr 23 s.24; Nr 24, 1994 s.6). Te zmiany interpretacji wg mnie zrównują Ojca i Syna.
1Tm 3:16 tekst wg Biblii Gdańskiej (także niektóre kodeksy greckie) – „Nigdy nie było, nigdy nie będzie i nigdy nie mogło być lepszego i zupełniejszego objawienia Boga ludziom, jak w osobie Chrystusa Pana; bo On ‘stał się ciałem,’ był ‘Bogiem objawionym w ciele.’ (1 list do Tym. 3:16)” („Pojednanie pomiędzy Bogiem i człowiekiem” 1920 s.84).     1Tm 3:16 (patrz jak wyżej) – „A że był takim, wnioskujemy z Jego słów do ucznia Filipa, który prosił o pokazanie mu Ojca, ‘Ten kto mnie ujrzał, ujrzał i Ojca’ – ten ujrzał podobieństwo Boga ucieleśnionego ‘Bóg objawił się cieleśnie’. [1Tm 3:16]” („Nadszedł Czas” 1919 s.148).	1Tm 3:16 – Brak omówienia w publikacjach Rutherforda. Natomiast w „Prawda was wyswobodzi” (1943; ed. pol. 1946 s.231) zaatakowano chrześcijaństwo tzn. „religiantów” i dawną interpretację tego wersetu u Russella: „Podobnie pismo w 1 liście do Tymoteusza 3:16, jest cytowane przez religiantów w ich dowodach, że Jezus był ‘wcielonym Bogiem’. To twierdzenie jednak upada, gdy się czyta wszystkie nowoczesne przekłady tego tekstu…”.
Rz 9:5 – „First came ‘the Lord Jesus, the only begotten of the Father, full of grace and truth,’ who was the forerunner; none could precede him, all who would be associated must be followers and under his control and direction for he is the ‘Head over all, God blessed forever.’ (Rom 9:5)” (ang. Strażnica 1903 r. s.148). Wyraźne odniesienie tekstu do Jezusa.	Rz 9:5 – Brak omówienia w polskich publikacjach. „Watchtower Publications Index 1930-1985” 1986 (s.1091) odsyła do wydanej w 1942r. książki „The New World” (s.102), sugerując odniesienie wersetu do Jehowy.
Rz 10:13 – „Nie, jedyną podstawą, o jakiej Pismo Św. uczy, jest wiara w Chrystusa, jako naszego Odkupiciela i Pana. (…) Na pytanie, co mam czynić aby być zbawionym? apostoł odpowiada. ‘Wierz w Pana naszego Jezusa Chrystusa, albowiem nie jest pod niebem inne Imię dane ludziom, w którem mielibyśmy być zbawieni’ (Dz. Ap. 4:12) i wszelki którybykolwiek wzywał Imienia Pańskiego, zbawion będzie.’ – List do Rzym. 10:13” („Boski Plan Wieków” 1917 s.122).	Rz 10:13 – „10:13-21. Gdy nauka Ewangielji dotrze do całego świata i gdy Izrael pozna prawdę, jak tutaj jest przepowiedziane, wszyscy, którzy wzywać będą imienia Pana będą zbawieni” („Miljony ludzi z obecnie żyjących nie umrą!” 1920 s.92).
Prz 8:22 – „oto co pisze Salomon: ‘Jehowa mię miał przy początku drogi swej, przed sprawami Swemi, przed wszystkimi czasy’.” („Pojednanie pomiędzy Bogiem i człowiekiem” 1920 s.102).	Prz 8:22 – „O Logosie i reprezentowaniu Go, Salomon jako o samym sobie powiada następująco: ‘Pan mię miał przy początku drogi swej, przed sprawami swemi, przed wszystkiemi czasy. (…)’ – Przypowieści Salomonowe 8:22-30 tł. popr.” („Wyzwolenie” 1929 s.13). Zauważ uwagę: „tłumaczenie poprawne”. Dziś uważają, że powinno być „utworzył”, a nie „miał”.
Ap 5:6 – Brak omówienia w polskich publikacjach Russella. „Komentarz do Biblii” (wydany jak wyżej) s.715-6 podaje: „MAJĄC SIEDEM ROGóW – Wszelką władzę. I SIEDEM OCZU – Doskonałą mądrość – Z 06-39” (tzn. ang. Strażnica 1906r. s.39).	Ap 5:6 – „Mając siedm rogów. – Doskonałą moc. ‘Dana mi jest wszelka moc na niebie i na ziemi.’ – Mat 28:18; (…).     I siedm oczu. – Doskonałą mądrość. ‘W którym skryte są wszystkie skarby mądrości i umiejętności.’ – Do Kol. 2:3; (…).” („Dokonana Tajemnica” 1925 s.117).     Ap 5:6 – „liczba siedem jest symbolem zupełności; rogi są symbolem zupełnej władzy; oczy symbolem zupełnej mądrości, przez co świadczy, że wielki pozaobrazowy Baranek Boży miał być przyodziany doskonałą mądrością, wszelką władzą i autorytetem (…) Mateusza 28:18” („Wyzwolenie” 1929 s.178).
Mt 24:36, Mk 13:32 – „sądzą oni, że słowa te zamknęły na klucz wszystkie proroctwa biblijne, jak gdyby Pan nasz powiedział: ‘Nikt o tem nigdy nie dowie się’. – podczas gdy Pan mówił: ‘Nikt nie wie’, odnosząc się tylko do osób, które go słuchały (…). Któż może wątpić, że ‘aniołowie niebiescy’ i ‘Syn’ nie wiedzą teraz jasno o sprawach, które tak blisko są kompletnego wypełnienia?” („Walka Armagieddonu” 1919 s.748).     Mt 24:36, Mk 13:32 – „Słów tych naszego Pana nie powinno się rozumieć, aby pouczały, że nikt oprócz Ojca nigdy wiedzieć nie będzie…” („Nadszedł Czas” 1919 s.18).	Mt 24:36, Mk 13:32 – „Gdy Jezus powstał z umarłych, rzekł: ‘Dana mi jest wszelka moc na niebie i na ziemi.’ (Ew Mateusza 28:18). Wówczas z pewnością wiedział kiedy po raz wtóry przyjdzie, albowiem jako istota Boska miał poruczone w Swe ręce wszystko (…). Po niejakimś czasie aniołowie w niebie dowiedzieli się o tem, a czas musiał nastać, kiedy i czuwający się dowiedzieli” („Harfa Boża” 1921 s.233).     Mt 24:36, Mk 13:32 – „Winni zauważyć, że Jezus wcale nie mówił, by z wyjątkiem Jego Ojca nikt o tym dniu nie mógł się dowiedzieć i nie wiedział w przyszłości. Bo jeżeli byłoby prawdą, że nikt o tej godzinie nie mógłby się dowiedzieć, to znaczyłoby, że i sam Pan Jezus nie mógłby się o niej dowiedzieć (…). Rozumieć trzeba, że kiedy Jezus wypowiadał powyższe słowa, znajdował się jeszcze na ziemi. Ale kiedy już zmartwychwstał, tedy powiedział: ‘Dana mi jest wszelka moc na niebie i na ziemi.’ (Mateusza 28:18). Wtedy musiał wiedzieć dobrze i dokładnie o Swojem wtórem przyjściu. Nikt nie może wątpić, by teraz Jezus nie wiedział dokładnie o Swojem wtórem przyjściu” („Powrót naszego Pana” 1924 s.18).
Flp 2:6-9 – „Pan nasz Jezus Chrystus stał się uczestnikiem boskiej natury. (…) dlatego też Bóg nader Go wywyższył, aż do boskiej natury (Fil 2:8,9). (…) Jezus nie posiadał mieszaniny dwóch natur, lecz że dwa razy zmieniał naturę; najpierw z duchowej na ludzką; następnie z ludzkiej na najwyższy stopień duchowej natury, naturę boską” („Boski Plan Wieków” 1917 s.223).	Flp 2:6-9 – „Tak jak utrzymujemy człowieczeństwo Jezusa, podobnież na równo utrzymujemy Boskość Chrystusa – ‘Bóg także nader go wywyższył, i dał mu imię ponad wszelkie imię.’ Żydów 7:26; Filipensów 2:9” („Dokonana Tajemnica” 1925 s.64). Uwaga! Edycja dużego formatu z ok.1926r. (s.23) nie zamieściła już tego fragmentu.
Boska natura Chrystusa – „Jego zmartwychwstanie, nietylko przywróciło Go do duchowej natury, lecz w dodatku otrzymał wyższą naturę. Ojciec Niebieski za Jego wierność uczynił Go uczestnikiem Boskiej natury, najwyższej ze wszystkich duchowych natur, – posiadającą nieśmiertelność” („Pojednanie pomiędzy Bogiem i człowiekiem” 1920 s.93).	Boska natura Chrystusa – Patrz powyżej Flp 2:6-9.
Modlitwa do Jezusa – „Zazwyczaj modlitwy moje zanoszę do Ojca Niebieskiego i tylko w imieniu Pana Jezusa, lecz niekiedy zwracam się wprost do Jezusa, bo nie znalazłem w Piśmie Świętym nic przeciwko temu. Pismo Święte mówi, aby czcić Syna, tak jak czcimy Ojca” („Co kaznodzieja Russell odpowiadał na zadawane jemu liczne pytania” 1947 [ed. ang. 1917] s.290).	Modlitwa do Jezusa – „Chwała Ci! za odkupienie! Tyś założył Kościół Swój; Przez krzyż dałeś przebaczenie, Chwała Ci, o Zbawco mój!” („Harfa Boża” 1921 s.143).
J 5:23 – „Nic więc dziwnego, że mamy powiedziane, że odtąd wszyscy ludzie będą czcili Syna, jak czczą Ojca, który tak wielce Go wywyższył. – Ew. Jana 5:23” („Pojednanie pomiędzy Bogiem i człowiekiem” 1920 s.39).	J 5:23 – „A Jezus rzekł: ‘(…) aby wszyscy czcili Syna, tak jako czczą Ojca; kto nie czci Syna nie czci i Ojca (…)’ (Ew. Jana 5:22,23,26)” („Harfa Boża” 1921 s.99). Dziś uczą, że Jezusowi należy się szacunek, a nie cześć.
Ap 1:4 – Brak omówienia w publikacjach Russella.	Ap 1:4 – „Który jest. – Teraz mający żywot w Sobie jako Ojciec. – Ew. Jana 5:26.     I który był. – Logos, czynnik Ojca, wyręczyciel w stwarzaniu wszystkich rzeczy, (J 1:3) (…).     I który przyjść ma. – W wielkiej chwale i mocy, przy Wtórem Przyjściu, ‘dopokąd nie wykona sądu na ziemi.’ – Izajasz 42:4” („Dokonana Tajemnica” 1925 s.13).
Cześć i uwielbienie dla Jezusa – „możemy właściwiej i więcej czcić i miłować Wszechmogącego Boga, podczas gdy nie odejmiemy nic ze czci i miłości, jaką uwielbiamy naszego Pana i Zbawiciela Jezusa Chrystusa, w którym widzimy obraz Niebieskiego Ojca…” („Pojednanie pomiędzy Bogiem i człowiekiem” 1920 s.35).	Cześć i uwielbienie dla Jezusa – Brak omówienia. Por. powyżej J 5:23.
Duch Św. – „‘My uznajemy osobistość Ducha Świętego w Ojcu i Synu; że Duch Święty pochodzi od obu…’.” („Dokonana Tajemnica” 1925 s.64). W ang. edycji z 1917r. na s.57 zaznaczono, że jest to cytat z B. S. M. tzn. The Bible Students Monthly wydawanego przez Russella. Jednak w polskiej edycji 1923 i 1925r. tego nie podano. Natomiast polska edycja dużego formatu z ok.1926r. (s.23) nie zamieściła wcale fragmentu o Duchu Św., jak i o Chrystusie cytowanego powyżej u Rutherforda przy Flp 2:6-9. Oto cytat o Duchu Św. z wspomnianej ang. edycji: „‘We acknowledge that the personality of the Holy Spirit is the Father and the Son; that the Holy Spirit proceeds from both (…)’ – B. S. M.” (The Finished Mystery 1917 s.57).	Duch Św. – Patrz u Russella.
Trójca Russella – „Ja w zupełności wierzę w  taką Trójcę, jaką przedstawia Biblia. Biblia mówi o Ojcu i ja w to wierzę, Biblia mówi o Synu, ja i w to wierzę, Biblia mówi o duchu św. i ja również w to wierzę. Ja wierzę we wszystko co, mówi Biblia. A jeżeli ktokolwiek znajdzie tekst, który mówi o Trójcy ja będę i w to wierzył”. („Co kaznodzieja Russell odpowiadał na zadawane jemu liczne pytania” 1947 [ed. ang. 1917] s.628).	Trójca Rutherforda i jej „wspódziałanie” – „Imiona trzech potężnych istot, w niem wykazane znakomitemi, są: Ojciec Jehowa, Logos i Lucyfer, Jego synowie. Syn Lucyfer zorganizował i prowadził bezbożny bunt, którego Jehowa nie powstrzymuje, aż nadchodzi nato słuszny czas, a wtedy On wchodzi w drogę i poskramia ów bunt i buntowników. Przez swego lojalnego Syna, Logosa, Bóg w zupełności wyzwala ludzkość…” („Wyzwolenie” 1929 s.5-Przedmowa).
Jezus i Michał – Początkowo odróżniał Jezusa od Michała: „‘Let all the angels of God worship him’ [that must include Michael, the chief angel, hence Michael is not the Son of God].” (ang. Strażnica XI 1879r. s.48).     Później identyfikował Jezusa z Michałem z Dn 10:13, 12:1 i Jud 9. Natomiast o Michale z Ap 12:7 „Komentarz do Biblii” (wydany jak wyżej) podaje: „MICHAŁ – ‘Który jako Bóg’, Papież przedstawiający się za Boga” (s.724).     W przeciwieństwie do Rutherforda nie uznawał istnienia innych archaniołów:     „Pytanie (1911). – O ile mogłem dopatrzyć się w Piśmie Świętym, to Michał jedynie jest wspomniany jako Archanioł. Czy brat myśli, że są inni?     Odpowiedź. – Ja miałem tę samą myśl” („Co kaznodzieja Russell odpowiadał na zadawane jemu liczne pytania” 1947 [ed. ang. 1917] s.15).	Jezus i Michał – Identyfikował Jezusa z Michałem z Dn 10:13, 12:1 i Jud 9. Natomiast o Michale z Ap 12:7 pisał:     „Michał. – „Który jako Bóg”, papież (…).     I Aniołowie jego. – Biskupi. (…)” („Dokonana Tajemnica” 1925 s.225).     Nauczał też, że prócz Michała istnieli inni archaniołowie:     „Archanioł jest to imię dane niektórym z duchowych istot Bożych” („Stworzenie” 1928 s.17), „między nimi byli piękni aniołowie, archaniołowie, serafini, cherubini, Lucyfer i możny Logos, ci dwaj ostatnio wspomniani byli nazwani ‘gwiazdami zarannemi’.” (j/w. s.21).

    Oto dodatkowa ciekawostka, tzn. komentarz z „Dokonanej Tajemnicy” (1925) dotyczący Jezusa – Baranka z Ap 17:14:

    „Bo jest Panem panów i Królem królów. – Ma całą sytuacyę w doskonałej kontroli – jest rzeczywistym papieżem. – 1 Tym. 6:15; Obj. 19:16” (s.321-2).

    Widzimy więc, że Russell sam przedstawił kilka tekstów, za które „dawał po 10 dolarów”, a Rutherford pozwolił na ukazanie wersetów biblijnych, za które „dawano po 100 dolarów”.

    Jeszcze jedna uwaga. Otóż nie można twierdzić, jak robią to niektórzy, iż Russell (także Rutherford) nie miał pełnej wiedzy antytrynitariańskiej i dlatego tłumaczył niektóre rzeczy inaczej niż dzisiejsi badacze czy Świadkowie Jehowy. Russell dobrze znał Ariusza (zm.336) i jego poglądy, wszak badacze uznali go nawet za trzeciego posłańca (anioła) z Ap 2:12 (patrz „Dokonana Tajemnica” 1925 s.33-5). Tłumaczenie takie, a nie inne, niektórych wersetów Biblii przez Russella było prawdopodobnie związane ze zgodnością tego z innymi jego naukami. Odmienna ich interpretacja by burzyła jego inne koncepcje tzw. Boskiego Planu Wieków.

    Oczywiście jako katolik nie zgadzam się w wielu przypadkach z powyższą wykładnią Russella czy Rutherforda, ale przedstawione dawne ich poglądy i znane mi obecne, ukazują cały ten ruch (wywodzący się od nich) jako najmniej kompetentny w sprawach antytrynitaryzmu. Bo jeśli ktoś własną interpretację Biblii zmienia, często radykalnie, to nie może budzić zaufania też dzisiejsza jego wykładnia. Kto bowiem zaręczy, że ta obecna okaże się stabilna, a tym samym godna polemiki? Po co było kiedyś polemizować z poglądami antytrynitarnymi badaczy, skoro oni sami je odrzucili i pozmieniali?

    Wydaje się, że największą słabością antytrynitaryzmu była zawsze jego niespójność, spory wewnętrzne i rozbicie. Tak było za czasów Ariusza (256-336) i później, gdy powstali anomejczycy (Syn nie jest podobny do Ojca), homejczycy (Syn jest podobny do Ojca) oraz homojuzjanie, semiarianie (Syn istotowo podobny do Ojca). W Polsce wśród Braci Polskich znane były „walki” radykalnych antytrynitarzy (S.Budny zm.1593) z innymi grupami (zborami), mniej radykalnymi Grzegorza Pawła z Brzezin (zm.1591), M.Czechowica (zm.1613), F.Socyna (zm.1604) czy G.Biandraty (zm.1588), które też ze sobą wiodły spory antytrynitariańskie. Tak też jest często i dziś wśród grup badackich, unitariańskich i pojedynczych „zwalczaczy” Trójcy Św. Ten zróżnicowany antytrynitaryzm przydaje się do jednego: do lepszego i pełniejszego uzasadniania argumentacji i wiary w Trójcę Św.

 Aneks:
Świadkowie Jehowy często dziś podkreślają, że słowa: „Który jest, Który był i Który przychodzi”, czy podobne: „Który jesteś i Który byłeś”, są formą czy wyjaśnieniem imienia Jehowa (Ap 1:4, 1:8, 4:8, 11:17, 16:5). Ciekawe jednak jest to, że w przeszłości te określenia używali częściej do Syna Bożego, niż do Boga Ojca.

   Przykładowo „Dokonana Tajemnica” komentując Ap 1:4, 1:8 (teksty powyżej), 11:17 i 16:5 odniosła powyższe słowa do Chrystusa (s.13, 16, 216, 286-7), natomiast tylko Ap 4:8 do Jehowy (s.95). Russell zaś do Jezusa odniósł Ap 1:8 i 11:17 (teksty powyżej), pozostałych wersetów nie komentując.

   Te stosowanie tytułów Ojca do Syna i traktowanie ich wymiennie powoduje zrównywanie Osób Bożych. Czyżby Świadkowie Jehowy o tym nie wiedzieli, choć odrzucali równość Syna z Ojcem?

Uwagi:

    * – Moje pogrubienie i podkreślenie tekstu.

    W cytatach z publikacji Russella i Rutherforda zachowano oryginalną pisownię.

    O Arianiźmie i Braciach Polskich patrz hasła w „Encyklopedii Katolickiej” (1985) tomy I i II.

    O sporach między Budnym i Czechowicem patrz „Rozmowy Chrystyańskie” Marcin Czechowic, 1979.